پوسیدگی دندان، یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامتی در کودکان است و متاسفانه، کودکان زیر دو سال نیز از این قاعده مستثنی نیستند. از آنجایی که این کودکان قادر به بیان درد و ناراحتی خود نیستند، پوسیدگی دندان در آنها ممکن است تا مراحل پیشرفته بدون علامت باقی بماند و عواقب ناخوشایندی به دنبال داشته باشد.
لطفا تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
- پوسیدگی دندان کودکان چیست؟
- علت پوسیدگی دندان کودکان چیست؟
- کدام کودکان در معرض پوسیدگی دندان هستند؟
- علائم پوسیدگی دندان در کودکان
- چگونه پوسیدگی دندان کودکان تشخیص داده می شود؟
- درمان پوسیدگی دندان کودکان
- 8 روش جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان
- نکات کلیدی در مورد پوسیدگی دندان کودکان
- درمان پوسیدگی دندان کودک 2 ساله
- درمان پوسیدگی دندان کودکان 2 ساله در خانه
- درمان پوسیدگی دندان جلو کودکان
پوسیدگی دندان کودکان چیست؟
پوسیدگی دندان، تجزیه یا تخریب مینای دندان است. مینا، سطح سخت بیرونی دندان است. پوسیدگی دندان می تواند منجر به ایجاد حفره (پوسیدگی) شود که سوراخ هایی در دندان ها هستند.
علت پوسیدگی دندان کودکان چیست؟
پوسیدگی دندان به دلیل فعالیت باکتری ها و عوامل دیگری ایجاد می شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که مواد غذایی حاوی کربوهیدرات (قندها و نشاسته ها) برای مدت طولانی روی دندان ها باقی بمانند. این مواد غذایی شامل شیر، نوشابه، کشمش، آب نبات، کیک، آب میوه، غلات و نان می شوند. باکتری های موجود در دهان به طور طبیعی این مواد غذایی را تجزیه کرده و باعث تولید اسید می کنند. ترکیب باکتری ها، غذا، اسید و بزاق، ماده ای به نام پلاک را تشکیل می دهد که به دندان ها می چسبد. به مرور زمان، اسیدهای تولید شده توسط باکتری ها مینای دندان را از بین می برند و باعث ایجاد حفره می شوند.
کدام کودکان در معرض پوسیدگی دندان هستند؟
تمام کودکان باکتری در دهان خود دارند، بنابراین همه آنها در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند. با این حال، موارد زیر ممکن است خطر پوسیدگی دندان کودکان را افزایش دهد:
- سطوح بالای باکتری‌های مولد پوسیدگی: برخی از کودکان به طور طبیعی سطوح بالاتری از باکتری‌های دهانی دارند که باعث پوسیدگی می‌شوند.
- رژیم غذایی سرشار از قند و نشاسته: مصرف زیاد شیرینی، آب میوه، نوشابه، غلات شیرین و سایر غذاهای فرآوری شده می‌تواند خطر پوسیدگی را افزایش دهد.
- کمبود فلوراید: فلوراید به تقویت مینای دندان و محافظت از آن در برابر اسید کمک می‌کند. اگر آب مصرفی منطقه شما حاوی مقادیر کافی فلوراید نباشد یا کودک شما از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده نکند، در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرد.
- بهداشت دهان و دندان ضعیف: مسواک نزدن مرتب و نخ دندان نکشیدن باعث می‌شود پلاک و جرم روی دندان‌ها باقی بماند و محیطی برای رشد باکتری‌های مولد پوسیدگی فراهم شود.
- خشکی دهان: برخی از شرایط پزشکی و داروها می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. بزاق به شستشوی دهان و خنثی کردن اسید کمک می‌کند، بنابراین کاهش آن می‌تواند خطر پوسیدگی را افزایش دهد.
علائم پوسیدگی دندان در کودکان
مراحل زیر، مسیر روتین پوسیدگی و ایجاد حفره در دندان را نشان می‌دهد. با این حال، این روند ممکن است برای هر کودک کمی متفاوت باشد.
1. آغاز پوسیدگی دندان:
- لکه های سفید روی دندان ها در نواحی آسیب دیده ظاهر می شوند. این لکه ها نشان می دهند که مینای دندان شروع به ضعیف شدن کرده است. ممکن است در مراحل اولیه، دندان ها به گرما و سرما حساس شوند.
- حفره‌ی اولیه‌ی دندان (cavity) با رنگ قهوه‌ای روشن روی دندان شکل می‌گیرد.
- با عمیق‌تر شدن حفره، رنگ آن از قهوه‌ای روشن به قهوه‌ای تیره یا حتی سیاه تغییر می‌کند.
2. علائم پوسیدگی دندان و حفره:
این علائم ممکن است بسته به هر کودک متفاوت باشد. گاهی اوقات، کودکان خود متوجه حفره های دندانی نمی شوند تا اینکه توسط دندانپزشک تشخیص داده شود.
اما اگر علائمی به شرح زیر در فرزندتان مشاهده کردید، ممکن است نشانه ی پوسیدگی دندان باشد:
- درد در ناحیه اطراف دندان
- حساسیت به برخی غذاها، به ویژه شیرینی ها و نوشیدنی های گرم یا سرد
چگونه پوسیدگی دندان کودکان تشخیص داده می شود؟
دندانپزشک کودک شما معمولا برای تشخیص پوسیدگی دندان کودکان بر اساس موارد زیر اقدام می کند:
- تاریخچه کامل سلامت کودک: دندانپزشک در مورد عادات غذایی، سابقه پزشکی، سابقه دندانپزشکی و غیره فرزند شما سوالاتی خواهد پرسید.
- معاینه دهان کودک: دندانپزشک دندان های کودک شما را به صورت بصری و لمسی معاینه می کند تا به دنبال لکه های سفید، حفره های دندانی و حساسیت احتمالی بگردد.
- عکس رادیوگرافی (X-ray) دندان: گاهی اوقات، برای تشخیص پوسیدگی های بین دندانی یا پوسیدگی های زیر سطحی دندان، ممکن است عکسبرداری اشعه ایکس لازم باشد.
درمان پوسیدگی دندان کودکان
درمان پوسیدگی دندان کودکان به عوامل مختلفی از جمله علائم، سن، سلامت عمومی و شدت پوسیدگی بستگی دارد.
در اکثر موارد، درمان پوسیدگی دندان نیازمند برداشتن قسمت پوسیده شده دندان و جایگزینی آن با پرکننده است. پرکننده ها موادی هستند که برای ترمیم آسیب ناشی از پوسیدگی دندان در دندان ها قرار می گیرند. به آنها ترمیم نیز گفته می شود. انواع مختلفی از پرکننده ها وجود دارد:
- ترمیم های مستقیم دندان: این روش تنها یک جلسه ویزیت را برای قرار دادن مستقیم ترمیم در حفره ی آماده شده نیاز دارد. این ترمیم ها می توانند از جنس آمالگام دندانی (نقره)، پودرهای شیشه ای ریز، اسیدهای آکریلیک یا رزین باشند. آنها اغلب همرنگ دندان هستند.
- ترمیم‌های غیرمستقیم دندان: این روش‌ها مستلزم دو یا چند جلسه ویزیت هستند و شامل اینله‌ها، آنله‌ها، نیرها، روکش‌ها و پل های دندانی می‌شوند. این ترمیم‌ها در آزمایشگاه از مواد مختلفی مانند طلا، آلیاژهای فلزی پایه، سرامیک یا کامپوزیت ساخته می‌شوند. بسیاری از این مواد می‌توانند ظاهری مشابه مینای طبیعی دندان داشته باشند.
8 روش جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان
شما می توانید با چند روش اصلی به جلوگیری از پوسیدگی دندان در فرزندتان کمک کنید:
- به محض بیرون آمدن اولین دندان کودک، مسواک زدن را شروع کنید. دندان ها، زبان و لثه ها را دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. یا بر نحوه مسواک زدن فرزندتان نظارت داشته باشید.
- برای کودکان زیر ۳ سال، فقط از مقدار کمی خمیر دندان، تقریباً به اندازه یک دانه برنج، استفاده کنید. از ۳ سالگی به بعد، فرزند شما می تواند به اندازه یک نخود خمیر دندان استفاده کند.
- پس از 2 سالگی هر روز دندان های کودک خود را نخ دندان بکشید.
- به فرزندتان یک رژیم غذایی متعادل بدهید. مصرف میان‌وعده‌های چسبناک و پرقند مانند چیپس، آب‌نبات، بیسکویت و کیک را محدود کنید.
- با استفاده نکردن از وسایل مشترک غذا خوردن از انتقال باکتری از دهان خود به دهان کودکتان جلوگیری کنید. پستانک نوزاد خود را با بزاق خود تمیز نکنید.
- اگر کودک شما هنگام خواب از بطری استفاده می کند، فقط آب در آن بریزید. آب میوه یا شیر خشک حاوی قندهایی است که می تواند منجر به پوسیدگی دندان شود.
- اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که آب آن فلوراید ندارد، درباره استفاده از مکمل‌های فلوراید با پزشک یا دندانپزشک فرزندتان صحبت کنید. همچنین در مورد استفاده از سیلانت‌های دندان و وارنیش فلوراید سوال کنید. هر دو این موارد روی دندان‌ها قرار می‌گیرند.
- هر 6 ماه یکبار برای کودک ویزیت های منظم برای تمیز کردن و معاینه دندان را برنامه ریزی کنید. این کار به جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان و سایر مشکلات دهان و دندان کمک می کند.
نکات کلیدی در مورد پوسیدگی دندان کودکان
- پوسیدگی دندان از بین رفتن مینای دندان است. می تواند منجر به سوراخ هایی در دندان ها شود که حفره نامیده می شوند.
- پوسیدگی دندان توسط باکتری های موجود در دهان ایجاد می شود. این باکتری ها ماده چسبنده ای به نام پلاک می سازند که می تواند مینای دندان را از بین ببرد.
- بهداشت نامناسب دهان و دندان می تواند خطر پوسیدگی دندان کودکان را افزایش دهد.
- درمان پوسیدگی دندان کودکان شامل برداشتن بخش آسیب دیده و پوسیده و سپس پر کردن آن قسمت با ماده‌ای مخصوص می‌شود.
درمان پوسیدگی دندان کودک 2 ساله
برای درمان پوسیدگی در کودکان نوپا چندین گزینه وجود دارد. اگر پوسیدگی پیشرفته نباشد، دندانپزشک ممکن است توصیه کند که وضعیت دندان را تحت نظر داشته باشید و بهداشت دهان و دندان کودک را رعایت کنید تا ببیند آیا پوسیدگی معکوس می شود یا خیر.
یک درمان فلوراید حرفه ای با تقویت مجدد مینای دندان نیز می تواند به معکوس کردن پوسیدگی اولیه کمک کند. این درمان حاوی غلظت بالاتری از فلوراید نسبت به خمیر دندان های معمولی است و مستقیماً توسط دندانپزشک روی دندان ها اعمال می شود. فلوراید به بازسازی مواد معدنی از دست رفته مینای دندان کمک می کند و از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری می کند.
ترمیم (پر کردن)
در روش پر کردن دندان، ابتدا قسمت پوسیده شده دندان کودک با استفاده از مته برداشته می شود و یک حفره ایجاد می شود. سپس این حفره با نقره (آمالگام)، رزین (کامپوزیت)، اکریلیک یا برخی دیگر از مواد پر می شود.
پر کردن دندان معمولا در یک جلسه انجام می شود. با این حال، اگر کودک شما چندین پوسیدگی داشته باشد، ممکن است دندانپزشک پیشنهاد دهد جلسات را تقسیم کند.
برای انجام پر کردن دندان، معمولا از بی حسی تزریقی در دهان استفاده می شود تا کودک در طول عمل دردی احساس نکند. اما اگر فکر می کنید کودکتان ممکن است با انجام پر کردن دندان مشکل داشته باشد، می توانید از دندانپزشک خود در مورد دندانپزشکی تحت آرامبخشی (sedation dentistry) سوال کنید.
“sedation dentistry” استفاده از داروهایی است که به کودک شما کمک می کند آرام و راحت بماند. چند روش برای آرامبخشی کودک وجود دارد، از جمله:
- اکسید نیتروس ( گاز خنده ): این یک گاز ملایم است که از طریق ماسک استنشاق می شود و باعث ایجاد احساس سرخوشی و آرامش می شود.
- آرامبخش خوراکی: این داروها به صورت خوراکی یا از طریق بینی مصرف می شوند و باعث خواب آلودگی و کاهش اضطراب می شوند.
- آرامبخشی داخل وریدی: این روش شامل تزریق دارو به رگ است و باعث خواب آلودگی عمیق تر می شود.
انتخاب نوع آرامبخشی مناسب به عوامل مختلفی مانند سن کودک، میزان اضطراب او و شدت پوسیدگی دندان بستگی دارد. حتما با دندانپزشک خود در مورد اینکه کدام گزینه برای کودک شما مناسب تر است صحبت کنید.
سایر درمان‌ها
- در موارد شدیدتر پوسیدگی، دندانپزشک ممکن است پیشنهاد دهد که یک روکش روی دندان آسیب دیده قرار دهد. روکش دندان معمولا برای کودکان تنها در یک جلسه کار گذاشته می شود زیرا این روکش ها در اندازه های پیش ساخته موجود هستند.
- اگر دندان عفونت کند یا آسیب ببیند، کشیدن آن، که با عنوان “عصب کشی” هم شناخته می‌شود، ممکن است گزینه دیگری باشد. اگر دندان کودک شما کشیده شود، دندانپزشک به احتمال زیاد یک فضا نگهدار (اسپیسر) در محل دندان جاگذاری خواهد کرد تا مطمئن شود فضای کافی برای رشد دندان‌های دائمی در آینده وجود دارد.
درمان پوسیدگی دندان کودکان 2 ساله در خانه
متاسفانه، پوسیدگی دندان به خودی خود از بین نمی رود. اگر نمی توانید بلافاصله به دندانپزشک کودک خود مراجعه کنید، می توانید چند کار را برای تسکین دندان درد در خانه انجام دهید:
- مسکن: به کودک خود یک داروی بدون نسخه مناسب مانند ایبوپروفن یا استامینوفن (دوز مناسب برای سن کودک را رعایت کنید) بدهید تا به کاهش درد و التهاب کمک کند.
- آب نمک: از کودک خود بخواهید دهان خود را با محلول آب نمک گرم چند بار در روز شستشو دهد. این کار می تواند به تمیز کردن دهان و کاهش التهاب کمک کند. برای تهیه محلول آب نمک، یک قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید.
- کمپرس سرد: یک کمپرس سرد یا کیسه یخ را روی گونه‌ی کودک در ناحیه‌ی دندان درد قرار دهید. این کار به کاهش تورم و تسکین درد کمک خواهد کرد. به خاطر داشته باشید که کمپرس را مستقیماً روی لثه‌ها قرار ندهید.
- روغن میخک: حاوی یک ماده قوی به نام اوژنول است. برای دندان درد نیز استفاده می شود. چند قطره روغن میخک را با یک قاشق چایخوری روغن حامل مانند روغن زیتون یا نارگیل رقیق کنید. این محلول را در یک توپ پنبه ای خیس کنید و روی ناحیه آسیب دیده بمالید. هنگام استفاده از این روش برای کودکان خردسال باید مراقب باشید تا پنبه را قورت ندهند.
- غذاهای نرم: به کودک خود غذاهای نرم و سرد مانند ماست، پوره سیب یا سوپ بدهید. این کار جویدن را برای او راحت‌تر می‌کند و از تحریک بیشتر دندان درد جلوگیری می‌کند.
- اجتناب از غذاهای خاص: از دادن غذاهای شیرین، سفت، گرم یا اسیدی به کودک خود خودداری کنید، زیرا این مواد می‌توانند دندان درد را بیشتر کنند.
درمان پوسیدگی دندان جلو کودکان
بهترین راه برای درمان پوسیدگی دندان جلو کودکان، جلوگیری از آن است. می‌توانید با انجام اقدامات زیر به پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان خود کمک کنید:
- مسواک زدن دندان‌های فرزندتان دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید
- استفاده از نخ دندان برای تمیز کردن بین دندان‌های فرزندتان یک بار در روز
- محدود کردن مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
- بردن فرزندتان به دندانپزشک برای معاینات منظم و جرمگیری
سخن پایانی
پوسیدگی دندان کودکان می‌تواند باعث درد و ناراحتی قابل‌توجهی در کودکان شود. این درد می‌تواند در غذا خوردن، خوابیدن و تمرکز کودک اختلال ایجاد کند. اگر پوسیدگی دندان درمان نشود، می‌تواند به عفونت‌های جدی منجر شود. این عفونت‌ها می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته و مشکلات سلامتی جدی ایجاد کنند. پوسیدگی دندان، در نهایت می‌تواند منجر به از دست رفتن دندان شود. از دست دادن دندان در سنین پایین، می‌تواند بر رشد و تکامل فک و صورت کودک تأثیر منفی بگذارد.
پوسیدگی دندان کودکان می‌تواند اعتماد به نفس کودک را تحت تأثیر قرار دهد و باعث مشکلات اجتماعی در او شود.
با رعایت نکات پیشگیرانه و مراقبت‌های لازم، می‌توان از پوسیدگی دندان کودکان جلوگیری کرد و سلامت دهان و دندان آنها را حفظ کرد.
